COPD là gì? – Bệnh phổi thầm lặng nhưng phổ biến

1. COPD là gì? Tình hình mắc bệnh và tử vong ra sao?

• Trên thế giới: Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 3 triệu người tử vong vì COPD, xếp thứ 3 trong các nguyên nhân gây tử vong toàn cầu, chỉ sau bệnh tim mạch và ung thư.

• Tại Việt Nam: Tỷ lệ mắc COPD ở người trên 40 tuổi là khoảng 4%–7%, và đang có xu hướng tăng. Nhiều người không biết mình bị bệnh cho đến khi có biến chứng nặng.

• Hút thuốc lá (kể cả hút thụ động) – nguyên nhân hàng đầu, chiếm tới 80–90% các ca mắc
• Khói bếp củi, than tổ ong, thường gặp ở phụ nữ nấu ăn trong môi trường không thông thoáng
• Ô nhiễm không khí, bụi mịn, khí thải công nghiệp, khói xe
• Tiếp xúc nghề nghiệp với hóa chất, bụi (công nhân mỏ, xây dựng, xưởng gỗ…)
• Một số ít trường hợp do di truyền (thiếu hụt men alpha-1 antitrypsin), nhưng rất hiếm
• Điều đáng nói là phần lớn nguyên nhân có thể phòng ngừa được, đặc biệt là việc ngưng hút thuốc lá

• Ho mạn tính (thường vào buổi sáng), có đờm dai dẳng
• Khó thở, ban đầu khi gắng sức (lên cầu thang, đi bộ nhanh), sau đó xuất hiện cả khi nghỉ ngơi
• Khò khè, tức ngực, mệt mỏi
• Cảm giác hụt hơi vào ban đêm hoặc sáng sớm và khi vận động

• Bệnh không thể chữa khỏi hoàn toàn. Một khi phổi đã tổn thương thì không phục hồi được
• Bệnh tiến triển theo thời gian, khiến chức năng hô hấp giảm dần, làm người bệnh mất khả năng lao động, sinh hoạt dần
• Nguy cơ nhiễm trùng hô hấp tái đi tái lại, nhập viện thường xuyên
• Giai đoạn nặng, người bệnh phải thở oxy hoặc thở máy tại nhà
• COPD cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, trầm cảm và loãng xương và làm nặng lên các bệnh nền khác

• Ban đầu, người bệnh thường chỉ thấy ho và khạc đờm, ít ai nghĩ đến COPD
• Khi có dấu hiệu khó thở khi vận động, tức ngực, hụt hơi kéo dài, cần nghĩ đến COPD
• Biện pháp chẩn đoán chính xác nhất là đo chức năng hô hấp (đo hô hấp ký) – một xét nghiệm đơn giản, không đau, giúp đánh giá tình trạng tắc nghẽn phổi

• Người có tiền sử hút thuốc lá, thuốc lào (kể cả đã bỏ thuốc)
• Người thường xuyên tiếp xúc với khói bếp, khói bụi công nghiệp
• Có triệu chứng ho, khạc đờm mạn tính, khó thở khi gắng sức
• Người có tiền sử nhiễm trùng hô hấp tái đi tái lại

• Chỉ cần chụp Xquang phổi và đo chức năng hô hấp đơn giản là có thể phát hiện bệnh
• Phát hiện sớm rất quan trọng vì giúp kiểm soát bệnh tốt hơn, làm chậm tiến triển và giảm nguy cơ nhập viện
• Nếu được điều trị sớm bằng thuốc, bỏ thuốc lá và tập thở đúng cách, bệnh nhân COPD sẽ thở dễ hơn, sống khỏe hơn và tránh được nhiều biến chứng nguy hiểm

• COPD là bệnh hô hấp mạn tính, gây tắc nghẽn luồng khí, không hồi phục
• Bệnh rất phổ biến, là nguyên nhân tử vong đứng thứ 3 thế giới
• Nguyên nhân chính là hút thuốc và tiếp xúc khói bụi độc hại
• Diễn tiến âm thầm, nhiều người phát hiện khi đã nặng
• Đo chức năng hô hấp là cách đơn giản để phát hiện bệnh
• Tầm soát sớm giúp điều trị kịp thời, giảm tiến triển nặng