HƯỚNG DẪN CHO BA MẸ CÁCH XỬ TRÍ KHI TRẺ NÔN ÓI TẠI NHÀ
10/12/2025 10:53:46 SA
🌦 Khi thời tiết chuyển mùa, trẻ dễ bị mắc các bệnh lý hô hấp và rối loạn tiêu hóa. Trong các triệu chứng bệnh lý, nôn ói là một tình trạng gây khó chịu cho cả trẻ và bố mẹ. Nôn ói có thể khiến trẻ mất nước, muối và khoáng chất, vì vậy điều quan trọng là phải đảm bảo trẻ được bù nước và đủ nước.
👩🏻⚕️ Dưới đây, là bài viết do Ths. BS. Lê Thị Kim Dung viết để giúp ba mẹ biết cách xử trí tại nhà cho trẻ, nhận biết các dấu hiệu quan trọng để đưa trẻ đi khám kịp thời.
1️⃣ Nguyên nhân gây nôn ói ở trẻ là gì ?
▶️ Nôn là cách tự nhiên của cơ thể để đào thải các chất không mong muốn. Ở trẻ em, các nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
▪️ Nhiễm virus như viêm dạ dày ruột (cúm dạ dày)
▪️ Ngộ độc thực phẩm hoặc dị ứng
▪️ Say tàu xe khi đi du lịch
▪️ Ăn quá nhiều hoặc ăn quá nhanh
▪️ Sốt cao hoặc ho dai dẳng
▪️ Căng thẳng hoặc lo lắng, đặc biệt là trước giờ đến trường hoặc trước các sự kiện
▪️ Các bệnh lý nền như trào ngược axit hoặc đau nửa đầu (ít gặp hơn)
‼️ Mặc dù hầu hết các đợt nôn đều ngắn và không nghiêm trọng, nhưng việc theo dõi tình trạng mất nước và các triệu chứng là rất quan trọng.
2️⃣ Ba mẹ cần làm gì khi trẻ nôn ói?
Dưới đây là một số biện pháp khắc phục tại nhà và mẹo nhỏ bạn có thể thử khi con bắt đầu nôn trớ:
▶️ Bắt đầu bằng những ngụm nước nhỏ:
Nôn trớ dẫn đến mất nước nhanh chóng, vì vậy việc bổ sung nước là rất quan trọng. Tuy nhiên, khi cơ thể trẻ bị mất nước, trẻ sẽ đòi uống nước nhưng thường uống nhanh và lượng nhiều, sẽ càng làm tình trạng nôn ói nặng nề hơn.
🔴 Cách cho trẻ uống nước
Bạn có thể cho trẻ uống nước bằng bình hoặc cốc phù hợp với độ tuổi. Nếu trẻ không thể uống nước từ bình hoặc cốc, hãy thử dùng cốc đựng thuốc, ống tiêm hoặc thìa cà phê.
Nên cho trẻ uống loại nước nào?
🔸 Đối với trẻ bú mẹ: hãy giảm lượng sữa mỗi lần bú:
▪️ Nếu trẻ chỉ nôn một lần, hãy cho bú một bên mỗi 1 đến 2 giờ.
▪️ Nếu trẻ nôn nhiều hơn một lần, hãy cho bú 5 phút mỗi 30 đến 60 phút.
▪️ Nếu trẻ vẫn tiếp tục nôn, hãy chuyển sang bú sữa mẹ đã hút: 1-2 thìa cà phê mỗi 5 phút.
▪️ Sau 4 giờ không nôn nữa, hãy cho trẻ bú lại bình thường. Bắt đầu với những cữ bú nhỏ, mỗi cữ bú 5 phút mỗi 30 phút và tăng dần tùy theo khả năng chịu đựng của trẻ.
🔸 Nếu sữa mẹ vắt ra cho trẻ bú bình: giảm lượng sữa mỗi lần bú:
▪️ Nếu trẻ chỉ nôn một lần, hãy cho trẻ bú một nửa lượng sữa thông thường sau mỗi 1-2 giờ.
▪️ Nếu trẻ nôn nhiều hơn một lần trong vòng 2 giờ qua, hãy cho trẻ bú 30-60 phút/lần.
▪️ Nếu trẻ vẫn tiếp tục nôn, hãy cho trẻ bú 1-2 thìa cà phê sau mỗi 5 phút. Nếu trẻ không dung nạp sữa mẹ, hãy chuyển sang dùng dung dịch bù nước (ORS).
▪️ Sau 4 giờ không nôn nữa, hãy cho trẻ bú trở lại bình thường. Bắt đầu với 30 phút/lần và tăng dần tùy theo khả năng dung nạp.
🔸 Đối với trẻ bú sữa công thức: hãy cung cấp dung dịch bù nước đường uống (ORS): là một dung dịch điện giải đặc biệt có thể ngăn ngừa mất nước. Không sử dụng nước lọc.
▪️ Nếu trẻ nôn nhiều hơn một lần, hãy cho trẻ uống ORS trong 8 giờ.
▫️ Cho trẻ uống 1-2 thìa cà phê ORS mỗi 5 phút.
▫️ Sau 4 giờ không nôn, tăng gấp đôi lượng.
▪️ Sau 8 giờ không nôn, cho trẻ uống lại sữa công thức thông thường.
🔸 Từ 1 tuổi trở lên: sử dụng dung dịch bù nước điện giải đường uống. Hãy bắt đầu bằng những ngụm nước nhỏ, dung dịch bù nước đường uống Oresol- ORS là tốt nhất. Tránh nước ép trái cây và đồ uống có ga vì chúng có thể làm tình trạng buồn nôn trở nên trầm trọng hơn. Mẹo nhỏ: Ban đầu, cho trẻ uống một thìa cà phê nước ORS sau mỗi 5–10 phút. Khi cơn nôn đã giảm, trong vòng 3-4 giờ, hãy tăng dần lượng nước uống.
‼️ Lưu ý: Cẩn thận với đồ uống thể thao thương mại. Chúng thay thế muối, nhưng cũng có thể chứa nhiều đường, có thể làm tình trạng tiêu chảy nặng hơn, cần hỏi ý kiến bác sĩ khi dùng dung dịch bù điện giải khác để thay thế ORESOL.
🔴 Chế độ ăn:
🔸 Sau khi trẻ đã hết nôn được sau 8 giờ, bạn có thể cho trẻ ăn những thức ăn nhạt như:
✔️️ Cơm trắng hoặc bánh mì nướng, bánh quy giòn
✔️ Chuối nghiền
✔️ Táo nghiền
✔️ Cà rốt hấp hoặc khoai tây luộc
❌ Tránh các loại sữa, dầu mỡ và đồ ăn cay trong ít nhất 24 giờ sau khi hết nôn. Đối với trẻ nhỏ, cho trẻ bú sữa lượng ít, chia làm nhiều lần bú, nếu trẻ nôn lại, hãy đợi 20-30 phút rồi cho bú lại.
🔴 Gừng và bạc hà giúp giảm buồn nôn nhẹ:
Một vài ngụm nước gừng hoặc ngậm lá bạc hà có thể giúp trẻ lớn hơn cảm thấy buồn nôn và làm giảm các triệu chứng. Đây là những bài thuốc dân gian có tác dụng làm dịu dạ dày, nhưng không nên dùng cho trẻ sơ sinh và trẻ < 3 tuổi.
🔴 Nghỉ ngơi là liều thuốc tốt nhất
Hãy nhớ rằng, nghỉ ngơi là liều thuốc tốt nhất. Nôn mửa có thể làm trẻ kiệt sức. Hãy cho trẻ nằm ở tư thế thoải mái, hơi cao một chút. Một môi trường yên tĩnh, tĩnh lặng sẽ giúp hệ thống thần kinh của trẻ ổn định. Hành động đơn giản này là tạo ra một môi trường yên bình có thể giúp bạn yên tâm rằng bạn đang làm mọi thứ có thể để giúp con mình hồi phục.
🔴 Tránh ép ăn:
Đừng bao giờ vội vàng cho trẻ đang nôn ăn. Hãy để trẻ ăn trở lại một cách tự nhiên. Ép ăn có thể gây ra một cơn buồn nôn khác.
🔴 Theo dõi và An ủi
Là cha mẹ, sự cảnh giác của bạn là rất quan trọng. Kiểm tra các dấu hiệu mất nước, môi khô, mắt trũng, đi tiểu không thường xuyên hoặc buồn ngủ bất thường. Sốt kèm theo nôn mửa có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng. Nếu các triệu chứng kéo dài hơn 12 giờ, hoặc con bạn trở nên lờ đờ hoặc có dấu hiệu đau đớn, hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ chuyên khoa nhi ngay.
🔔 Trở lại chế độ ăn bình thường sau 24 giờ không nôn. Hãy đi khám bác sĩ nếu tình trạng nôn tái phát.
3️⃣ Khi nào bạn nên đưa trẻ đi khám bác sĩ?
Mặc dù hầu hết các trường hợp nôn trớ ở trẻ em đều tự khỏi, hãy đi khám bác sĩ nhi khoa nếu trẻ:
- Nôn thường xuyên (hơn 3-4 lần trong vài giờ)
▪️ Trẻ có dấu hiệu mất nước: Dấu hiệu mất nước vừa và nặng:
▫️ Giảm đi tiểu (không đi vệ sinh hoặc không ướt tã trong 4-6 giờ)
▫️ Khóc không thấy nước mắt
▫️ Môi khô nhiều, mắt trũng
▫️ Bàn tay bàn chân lạnh
▫️ Trẻ lừ đừ
▪️ Trẻ không thể giữ được nước: nôn ói mọi thứ, kể cả nước trắng, nước bù điện giải
▪️ Nôn có máu hoặc mật (dịch màu xanh lục)
▪️ Trẻ bị sốt cao, đau bụng dữ dội hoặc phát ban
▪️ Trẻ dưới 6 tháng tuổi và nôn trớ nhiều hơn một lần
⚠️ Không bao giờ tự ý cho trẻ uống thuốc chống nôn không kê đơn mà không hỏi ý kiến bác sĩ trước. Việc con nôn trớ có thể khiến bố mẹ lo lắng, nhưng hãy nhớ rằng, trong hầu hết các trường hợp, tình trạng này chỉ là tạm thời và có thể kiểm soát được. Các biện pháp khắc phục nôn trớ đơn giản ở trẻ em như bù nước, nghỉ ngơi và ăn uống điều độ có thể giúp trẻ hồi phục nhanh chóng.
🔔 Tuy nhiên, hãy luôn tin tưởng vào trực giác của mình. Nếu con bạn trông yếu ớt, buồn ngủ bất thường hoặc cảm thấy có điều gì đó không ổn, hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ nhi khoa ngay lập tức.
Nguồn tham khảo: