NGUY CƠ ĐỘT TỬ KHI THAM GIA CHẠY ĐƯỜNG DÀI (MARATHON)

Marathon là môn thể thao nền tảng của phong trào Olympic. Lấy cảm hứng từ sự kiện anh lính Pheidippides gục chết khi chạy về Athens báo tin thắng trận, Marathon là nội dung xuất hiện ở mọi kỳ Olympic hiện đại. Bên cạnh các vận động viên chuyên nghiệp, số lượng tham gia marathon phong trào ngày càng tăng. Đi kèm với đó cũng là nguy cơ đột tử khi tham gia, giống như sự kiện gần đây tại Quy Nhơn. Bài viết sau sẽ cung cấp 10 thông tin về đột tử khi thi đấu marathon, trích từ thống kê sổ bộ RACER tại Hoa Kỳ.

1️⃣. Ngưng tim (cardiac arrest) khi thi đấu marathon (42km), half-marathon (21km) được tính từ lúc xuất phát cho đến 1 giờ sau khi dừng thi đấu.

2️⃣. Tỉ lệ ngưng tim khi tham gia marathon ước tính vào khoảng 100.000 người tham gia thì có 1 ca. Tỉ lệ này ở half-marathon là 400.000 người mới có 1 ca.

3️⃣. Độ tuổi trung bình các ca ngưng tim là 42 +/- 13 (tuổi). Nam giới chiếm đa số (86%)

4️⃣. Trong số các BN ngưng tim, có 71% tử vong sau đó.

5️⃣. Về nguyên nhân gây ra ngưng tim, điều đáng chú ý là ở các BN tử vong sau ngưng tim, bệnh cơ tim phì đại là nguyên nhân liên quan nhiều nhất. Trong khi đó, ở các BN sống sót sau ngưng tim, bệnh mạch vành (bệnh tim thiếu máu cục bộ) là nguyên nhân nổi bật.

6️⃣. Các nguyên nhân như rối loạn điện giải (hạ natri máu), sốc nhiệt... dù thường được người tham gia chạy chú ý, nhưng không phải là nguyên nhân phổ biến nhất (lần lượt chiếm 7% và 3% các ca tử vong)

7️⃣. Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sống còn sau ngưng tim. Được cấp cứu hồi sức tim phổi ngay và có nguyên nhân gây ngưng tim không phải bệnh cơ tim phì đại là 2 yếu tố tiên lượng sống sót quan trọng nhất. Ngoài ra, rối loạn nhịp có thể sốc điện khử rung (nhanh thất, rung thất) và số lần từng tham gia chạy đường dài (những người mới tham gia lần đầu sẽ có nguy cơ cao hơn) cũng là yếu tố độc lập tiên lượng kết quả hồi phục sau ngưng tim.

8️⃣. Cự ly chạy có liên quan mật thiết với các ca ngưng tim. Marathon có tỉ lệ ngưng tim cao hơn half-marathon. Số ca ngưng tim tăng dần theo quãng đường chạy. Đại đa số các trường hợp đột tử xảy ra vào khoảng từ 3/4 quãng đường cho tới đích

9️⃣. Trong thống kê sổ bộ này, có một điểm quan trọng là các ca tử vong lại xuất hiện ở lứa tuổi trẻ hơn. Điều này có thể do ở người trẻ thì nguyên nhân chủ yếu là bệnh cơ tim phì đại, trong khi người lớn tuổi chủ yếu là bệnh mạch vành. Hồi sức ngưng tim ở các ca bệnh cơ tim phì đại có khả năng thành công thấp hơn nhiều so với các ca có bệnh mạch vành.

🔟. Một điểm khác biệt ở thống kê sổ bộ này là các ca ngưng tim do bệnh tim thiếu máu cục bộ được cứu sống, đa số khi chụp mạch vành không ghi nhận mảng xơ vữa mạch vành. Điều này gợi ý rằng ở các ca này có thể ngưng tim do mất cung - cầu oxy cơ tim do vận động quá sức, hơn là do nứt vỡ mảng xơ vữa.

🏅Những dữ liệu của nghiên cứu RACER thu thập từ hơn 10 triệu người chạy bộ đường dài ở Hoa Kỳ cho thấy rằng việc tầm soát các nguyên nhân quan trọng như bệnh mạch vành, bệnh cơ tim phì đại có thể hữu ích trước khi tham gia marathon.

• Việc bù nước - điện giải, tránh sốc nhiệt thường được các runner quan tâm và đầu tư trang bị, nhưng việc tầm soát sức khỏe tim mạch trước khi tham gia cuộc thi lại bị bỏ ngỏ.
• Cần hết sức chú ý quãng đường 3/4 cuối trước khi về đích đến và 1 tiếng sau khi hoàn tất bài thi, vì đó là lúc dễ xảy ra ngưng tim nhất. Thực hiện cấp cứu ngưng tim sớm, ngay khi phát hiện, có máy sốc điện tự động (AED) giúp tăng khả năng sống sót
• Đặc biệt là bạn hãy biết dừng lại khi cảm thấy không ổn, đừng cố quá sức. Đó có thể là bước chạy cuối cùng của bạn trên đường đua...