Thiếu Máu Thiếu Sắt Ở Trẻ Em

Thiếu sắt là tình trạng thiếu dinh dưỡng phổ biến nhất ở trẻ em, đặc biệt dưới 24 tháng tuổi, ảnh hưởng đến chức năng của máu, mô não, cơ. Thiếu sắt nhiều dẫn đến thiếu máu, biểu hiện qua chỉ số Hb trong máu thấp tuỳ theo lứa tuổi.

Tại sao trẻ em nguy cơ thiếu máu thiếu sắt?

Trẻ em, đặc biệt dưới 24 tháng tuổi là nhóm nguy cơ cao nhất do tốc độ tăng trưởng nhanh kèm với lượng sắt nhập vô mỗi ngày trong chế độ dinh dưỡng không đủ.

Dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt?

• Trẻ thường kích thích, ăn không ngon miệng, da xanh xao. Nếu thiếu máu nặng, trẻ dễ mệt khi hoạt động, tim đập nhanh, tim to và phù.
• Ảnh hưởng lâu dài đến phát triển thể chất và nhận thức, giảm chức năng miễn dịch.
• Thiếu sắt có thể không gây thiếu máu nhưng vẫn góp phần làm trẻ chậm lớn.

Thời điểm tầm soát?

1. Tất cả trẻ 12 tháng tuổi (Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa Kì)
2. Trẻ có yếu tố nguy cơ: lần I: 9-12 tháng, lần II: 6 tháng sau và sau đó mỗi năm giai đoạn 2-5 tuổi:

• Sinh non (< 37 tuần) hoặc nhẹ cân.
• Trẻ em dùng sữa bò sớm, trước 12 tháng tuổi.
• Trẻ bú sữa mẹ nhưng không được cho ăn dặm thực phẩm giàu sắt sau 6 tháng tuổi.
• Trẻ bú sữa công thức nhưng thành phần không đủ sắt.
• Trẻ từ 1-5 tuổi dùng hơn 600 ml sữa bò, sữa dê, sữa đậu nành mỗi ngày.
• Trẻ bệnh viêm nhiễm mãn tính hoặc chế độ ăn hạn chế.
• Trẻ phơi nhiễm chì (từ 1-5 tuổi).
• Trẻ chậm lớn.
• Những nguy cơ khác liên quan đến thai kì và giai đoạn chu sinh: mẹ thiếu máu trong suốt thai kì, đái tháo đường thai kì không kiểm soát, đa thai, tình trạng kinh tế xã hội thấp…

Để phát hiện sớm tình trạng thiếu sắt và thiếu máu thiếu sắt, phụ huynh cần cho các bé đi khám và xét nghiệm máu để BS có thể tư vấn chế độ dinh dưỡng và can thiệp kịp lúc cho bé yêu của mình.

Những thực phẩm cần tránh khi trẻ bị thiếu sắt

Thực phẩm chứa canxi

Trẻ bị thiếu máu thiếu sắt được khuyên không nên ăn thực phẩm giàu canxi, bao gồm sữa và các sản phẩm từ sữa như pho mát, sữa chua, các loại hạt và chuối. Canxi sẽ làm cản trở sự hấp thu sắt trong cơ thể do đó làm trầm trọng thêm tình trạng này.

Thực phẩm giàu chất tanin

Tanin gây cản trở sự hấp thụ sắt và có nhiều trong nho, ngô và cao lương (lúa miến).

Thức ăn chứa gluten

Thực phẩm giàu gluten nên tránh dùng cho trẻ bị thiếu máu vì nó có thể làm nặng thêm tình trạng này, làm tổn hại đến thành ruột, cản trở sự hấp thu sắt và axit folic – hai chất cần thiết cho việc sản xuất hồng cầu (RBCs). Gluten chủ yếu được tìm thấy trong mì ống, các sản phẩm lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen và yến mạch.

Thực phẩm giàu phytate

Phytate thường liên kết với sắt có trong đường tiêu hóa, do đó ngăn sự hấp thụ của nó. Trẻ bị thiếu máu do thiếu sắt nên tránh dùng thực phẩm có chứa phytate hoặc acid phytic như đậu, gạo nâu, ngũ cốc nguyên hạt và các loại hạt.

Thực phẩm chứa axit oxalic

Trong một số trường hợp, thực phẩm có chứa axit oxalic có thể cản trở sự hấp thụ sắt. Do đó, trẻ bị thiếu máu được khuyên nên ăn các loại thực phẩm này với số lượng hạn chế và nếu có thể, tránh xa chúng trong quá trình dùng thuốc. Thực phẩm có chứa axit oxalic bao gồm đậu phộng, cải bó xôi, ngò tây (ajwain) và chocolate.